Nederland: wereldleider in pluimveetechnologie

Bolidt Nieuws

INTERVIEW MET PLUIMVEE-EXPERT DR. IR. PIET SIMONS

Bolidt werkt al vele jaren voor grote opdrachtgevers in de internationale pluimvee-industrie. De basis voor dit succes ligt in Nederland, het belangrijkste pluimveeland ter wereld. Miljarden eieren en miljoenen kilo’s kippenvlees worden jaarlijks naar het buitenland geëxporteerd. Belangrijke innovaties in de pluimveetechnologie komen van nederlandse bedrijven. Wat verklaart het succes van de Nederlandse pluimvee-industrie? Een interview met oud-onderzoeker en alom erkend pluimvee-expert Piet Simons.

Piet Simons groeide op in een klein Nederlands dorp op een kippen- en varkensboerderij. Omdat een van zijn broers het bedrijf van zijn vader overnam, moest hij iets anders doen. Hij ging studeren aan de Landbouw Universiteit in Wageningen en kwam alsnog tussen zijn geliefde kippen terecht. Als wetenschappelijk onderzoeker maakte hij van dichtbij mee hoe de Nederlandse pluimveesector door allerlei innovaties een enorme groei doormaakte. Simons: ‘Neem de eierketen. Toen ik een kleine jongen was, legden de hennen per jaar zo’n 150 eieren. Tegenwoordig zijn dat er 330. Dat is te danken aan uitgekiende fokprogramma’s. Door steeds verder te gaan met de kippen met de beste productiecijfers, hebben de Nederlandse fokkerijen de eierketen naar een veel hoger plan getild.’

Tegenwoordig bestaat de Nederlandse pluimvee-industrie uit een indrukwekkende verzameling pluimveehouders, toeleveranciers en dienstverleners. Samen zijn zij jaarlijks goed voor een omzet van 5,4 miljard euro. De sector is te verdelen in twee productieketens: eieren en vleeskuikens. De eierketen bestaat uit zo’n kleine 1.000 bedrijven die jaarlijks 11 miljard eieren produceren. Zo’n 60% daarvan wordt geëxporteerd, met name naar Duitsland. De circa 1.000 bedrijven in de vleesketen produceren elk jaar zo’n 1 miljoen ton kippenvlees. Daarvan gaat  ongeveer 65% naar het buitenland. Beide productieketens bestaan uit vele bedrijven die zich vooral bezighouden met vermeerderen, broeden en produceren. De technologietoeleveranciers zijn jaarlijks goed voor 2,1 miljard aan omzet. Zo’n 75% van hun producten – broedmachines, eiersorteermachines, geïntegreerde huisvestingssystemen en slachtmachines – gaat naar het buitenland. De Nederlandse toeleveranciers hebben daarmee gezamenlijk een belangrijk wereldwijd marktaandeel.

Sterke kennisinfrastructuur

Volgens Simons is de sterke ontwikkeling van de Nederlandse pluimvee-industrie door verschillende factoren te verklaren. ‘De Nederlandse overheid heeft na de Tweede Wereldoorlog geïnvesteerd in wetenschappelijk onderzoek, voorlichting en scholing. Dat heeft heel veel kennis en een sterke kennisinfrastructuur opgeleverd waar de pluimveehouders en toeleveranciers nog steeds van profiteren. Daarnaast heeft de Nederlandse pluimvee-industrie altijd te maken gehad met actiegroepen die opkwamen voor het dierenwelzijn en het milieu. In geen enkel ander land zijn de protesten zo sterk geweest. Door die druk zijn Nederlandse bedrijven voortdurend blijven innoveren. Tot slot is Nederland natuurlijk een exportland. Wij verhandelen onze kennis en producten naar alle landen van de wereld. Dat geldt dus ook voor de pluimveesector.’

Dankzij de ontstane kennisinfrastructuur konden kleine bedrijfjes van pluimveehouders – in veel gevallen gestart vanuit een boerenschuur – volgens Simons uitgroeien tot heuse ondernemingen. Een mooi voorbeeld is volgens hem Moba, fabrikant van machines voor het sorteren, verpakken en verwerken van eieren. ‘Pluimveehouder Job Mosterd ontwikkelde in 1947 zijn eigen eiersorteermachine en perfectioneerde deze daarna steeds verder. Het resultaat is indrukwekkend: tegenwoordig is zo’n 80 procent van alle eiersorteermachines ter wereld afkomstig van dit bedrijf. Dat is toch fantastisch! Ook een mooi voorbeeld is Vencomatic. Pluimveehouder Cor van de Ven bedacht in 1983 in zijn schuur een baanbrekende uitvinding: het eerste geautomatiseerde legnest voor vleeskuikenmoederdieren. Dat bedrijf heeft nu meer dan 350 medewerkers en is een mondiale toeleverancier van innovatieve systemen voor het inrichten van pluimveebedrijven. Ook Ab Jansen ontwikkelde in 1986 een geauto-matiseerd legnest voor deze moederdieren. Zijn bedrijf, Jansen Poultry Equipment, staat tegenwoordig wereldwijd bekend als een leverancier van innovatieve pluimveesystemen. Gerrit Pas vond al in 1919 een incubatiesysteem uit en legde daarmee de basis voor Koninklijke Pas Reform, vandaag de dag een internationale leverancier van broedmachines. Zo kan ik nog wel even doorgaan.’

Nummer 1

Voor elk issue in de pluimvee-industrie heeft een Nederlands bedrijf wel een oplossing bedacht. Die stelling durft Simons gemakkelijk aan. ‘Nederland is de belangrijkste innovator van de wereld als het gaat om duurzame productietechnologieën in de pluimveesector. Wij hebben belangrijke uitvindingen gedaan op het gebied van energiebesparing, vermindering van uitstoot van broeikasgassen en fijnstof, verbetering van het dierenwelzijn, voeding, het verwerken van mest, het traceren en voorkomen van ziektes en het bewaken van de voedselveiligheid. Verder loopt ons land voorop in fokkerij en ontwikkeling van broedmachines, eiersorteermachines, geïntegreerde huisvesting en farmaceutische producten voor kippen. We zijn gewoon de nummer 1 van de wereld.’

Nederland is ook een belangrijke leverancier van hoge kwaliteit slachtmachines die wereldwijd worden geëxporteerd. Met de stijgende internationale vraag naar kip steeg ook de vraag naar snellere en efficiëntere slachtmachines. De kipverwerking gebeurt tegenwoordig volledig automatisch en met aandacht voor het dierenwelzijn: van het verdoven van de kip tot het verpakken van het schone eindproduct. Door verschillende innovaties hebben de Nederlandse toeleveranciers, zoals Meyn, de slacht niet alleen diervriendelijker gemaakt, maar ook duurzamer. De benodigde apparatuur om slachtkippen te verwerken is in de loop der jaren steeds minder energie gaan verbruiken.

Als rasechte innovators stonden Nederlandse bedrijven aan de wieg van vele baanbrekende vernieuwingen in de pluimveetechnologie. Recentelijk bedacht HatchTech in Veenendaal het ‘early feeding’ systeem. ‘Een prachtige, nieuwe ontwikkeling’, aldus Simons. ‘Na ongeveer 21 dagen broeden komt het kuiken uit zijn ei. Voordat het beestje toegang heeft tot voedsel en water moet het eerst naar de stal van de vleeskuikenhouder getransporteerd worden. In praktijk betekent dit dat het meerdere uren zonder water en voer kan zitten, juist in een fase waarbij belangrijke voedingsstoffen en vocht cruciaal zijn voor zijn ontwikkeling. Een kuiken kan nog wel voeding halen uit de dooier waar het met de navelstreng nog aan verbonden is. Maar Nederlandse onderzoekers ontdekten dat het veel beter is om het dier direct na het uitkomen voer en water te geven. Dit zorgt voor een gezonder kuiken en minder sterfte tijdens die eerste dagen. Early feeding is onder meer goed voor de ontwikkeling van maag en darmen van kuikens. Dit zorgt voor een betere voedselopname en een sterker immuunsysteem. Hierdoor kan het antibioticagebruik worden beperkt.’

Vaccineren van embryo

Een andere belangrijke Nederlandse innovatie is het detecteren en vaccineren van levende embryo’s in eieren. Het bedrijf Viscon, dat gespecialiseerd is in broederij-automatisering, heeft hiervoor een nieuwe ‘in-ovo vaccinatiemachine’ ontwikkeld. Bij deze methode worden vaccins in het vruchtwater van het ei geïnjecteerd. De nieuwe machine detecteert en verwijdert niet-levensvatbare embryo's, vaccineert alleen de levende embryo's en transporteert vervolgens de gevaccineerde, levensvatbare eieren naar de uitkomstafdeling. Niet-levensvatbare eieren kunnen ziekteverwekkende bacteriën bevatten; het verwijderen ervan verbetert dan ook de hygiëne op een broederij. Simons: ‘Door deze methode kan er bespaard worden op vaccins, omdat alleen de levensvatbare eieren worden gevaccineerd. Het belangrijkste voordeel is natuurlijk dat de kuikens al op de broederij hun vaccinaties krijgen en dus goed beschermd bij de vleeskuikenhouder aankomen. Die hoeft vervolgens minder vaccinaties uit te voeren. De kuikens kunnen zo mooi ongestoord groeien.’